Sivilce hemen her yaşta görülebilen yaygın bir cilt problemidir. Vücudun hemen her bölgesinde çıkabilir ancak yüzde, kollarda, sırtta, göğüste, boyunda, kalçada ve çenede sivilce daha sık görülür. Sırtta sivilce; diğer tüm vücut sivilcelerinde olduğu gibi genellikle ter, yağ, ölü cilt hücreleri ve bakterilerin cilt gözeneklerini tıkaması sonucu oluşur. Gözenekler tıkandığında zararlı bileşenler dokunun içinde kalır ve kıl köklerinin iltihaplanmasına neden olarak içi irin dolu şişlikler ve kızarıklıklar meydana getirir. Sırt çantaları, terli gömlekler, sırtta sürtünmeye neden olan spor malzemeleri sırt sivilcelerinin kötüleşmesine ve yayılmasına neden olabilir. Kişisel hijyen kurallarına uymak ve sivilceleri kurutan kremler kullanmak sivilce tedavisini destekleyebilir.1 Sırtta sivilce ve kaşıntı hakkında merak ettiğiniz tüm detaylar ile “Sırtta sivilceler neden olur?” sorusunun cevabı için okumaya devam edin.
Sırtta Sivilce Neden Çıkar?
Sırtta sivilce; ölü cilt hücrelerinin, kir ve sebum adı verilen yağ hücreleri nedeniyle tıkanması sonucu oluşur. Cilt, saç derisi de dâhil olmak üzere tüm cilt hücrelerinin kurumasını önlemek amacıyla sebum üretir. Aşırı sebum üretimi ya da cildin doğru ve etkili bir şekilde temizlenmemesi gözeneklerin tıkanması ve sırtta sivilce çıkması ile sonuçlanabilir.1 Aşırı sebum üretimine yol açan nedenler şunlardır:
Genetik Özellikler
Aile bireylerinde sivilce öyküsü varsa sivilce gelişme riski daha yüksek olabilir. Genetik de olabilen aşırı terleme yani hiperhidroz hastalığına sahip olan kişilerin sırtında sivilce çıkma olasılığı daha yüksektir.1
Sürtünme
Ter; vücudun toksin maddeleri ve fazla suyu atma yöntemlerinden biridir. Ter ile atılan bileşenler ciltteki bakteriler ile etkileşime girer. Ter içinde kalan gömleğin, bluzun ya da atletin giymeye devam etmeniz halinde sırtta sivilce çıkma olasılığını artırabilirsiniz. Benzer şekilde sırt çantası ve sırta takılan spor malzemeleri, sırt bölgesinde sürtünme yaratır. Sürtünme, en çok görülen sırtta sivilce nedeni olarak kabul edilebilir.1
Hormonlar
Hamilelik dönemindeki kadınlar ve ergenlik dönemindeki gençlerde yaşanan hormon değişiklikleri ciltteki sebum üretimini artırabilir. Artan sebum seviyesi gözeneklerin tıkanmasına yol açarak sırt sivilcelenmelerine neden olabilir.
Kişisel Hijyen Eksikliği
Saçlarınız uzun ve yeterince temiz değilse, sırta değen saçlar sürtünme etkisi yaratarak sivilce oluşuma neden olabilir. Ayrıca kirli çarşaf, çamaşır ya da havlu kullanımı da sırtta sivilce oluşuma katkıda bulunabilir.1
Stres ve Kaygı
Yüksek stres altındaki kişilerin vücudu yüksek oranda kortizol hormonu üretir. Kortizol seviyeleri yükseldiğinde cilt hücrelerinin sebum üretimi artar ve yükselen sebum seviyesi gözeneklerin tıkanmasına neden olarak sivilce oluşumuna yol açabilir.1
Bazı İlaçlar
Vücuttaki iltihaplanmayı önlemek amacıyla özellikle romatoid artrit, lupus, vaskülit gibi hastalıkların tedavisinde kullanılan kortikosteroidler; iştah artışı, kilo alma, kas zayıflıkları ve saç dökülmesi gibi yan etkilerin yanı sıra sivilce oluşumuna da yol açabilir.1
Bazı Besinler
Şeker ve şeker içeren besinler, süt ve süt ürünleri, aşırı yağlı fast food besinler, kan şekerini yükselterek insülin seviyelerinde artışa neden olabilir. İnsülin seviyesindeki yükselme, sebum üretimini tetikleyen büyüme hormonu seviyesini artırarak sırtta sivilce oluşumuna neden olabilir. Ancak araştırmaların yetersiz olması nedeniyle bu besinlerin sırtta doğrudan sivilce oluşturduğuna dair kesin bir şey söylenemez. Benzer şekilde bu besinler karaciğer yağlanmasına ve karaciğerde hasara neden olabilir. Bu nedenle sırtta sivilce karaciğer hastalıklarında da görülebilir. Ancak sivilce nedeni karaciğer hastalıklarıdır şeklinde kesin bir bağ söz konusu değildir.2
Sırtta Sivilce Belirtileri Nelerdir?
Sırttaki sivilceler, vücutta kaşıntı yapabilir ve sırt bölgesinin belirli yerlerinde ya da tamamında ağrılı kümeler şeklinde görülebilir. Ayrıca sivilce çıkmadan önce ciltte kızarıklık gözlenebilir. Sivilce kızarıklığını önlemek için yapmanız gerekenler hakkında detaylı bilgilere “Sivilce kızarıklığı nasıl geçer?” yazımızda ulaşabilirsiniz. Sırtta sivilce belirtileri şunlardır:
Beyaz Noktalar
Kapalı komedonlar olarak da adlandırılan beyaz noktalar, kıl köklerinin tıkanması sonucunda cilt altında beyaz bir şişlik oluşturur. Sivilcenin daha hafif bir formu olarak nitelendirilen beyaz noktalar herhangi bir acı ya da hassasiyet hissi yaratmaz.3
Siyah Noktalar
Açık komedon olarak da bilinen siyah noktalar cilt yüzeyindeki tıkalı bir folikul açıldığında oluşur. Komedonun siyah rengi, içindeki kirden değil, foliküldeki sebum ile havanın reaksiyonundan kaynaklanır. Tıpkı beyaz noktalar gibi siyah noktalarda herhangi bir acı ya da rahatsızlık hissi vermez.3
Şişlikler
Ciltte, sivilce oluşumunu tetikleyen lezyonlar küçük pembe şişlikler oluşturur. Bu şişliklerde irin yoktur kıl folikülünün tıkanmasıyla oluşan iltihap bulunur.3
Püstüller
Tabanı kırmızı, içi beyaz ve sarı irin dolu sivilcelerdir. Kıl folikülünün iltihaplanmasından kaynaklanan püstüllerin içine beyaz kan hücreleri birikir. Sivilceler uç verdiğinde içindeki irin kendiliğinden akar. El ile sivilcelere müdahale etmek, sivilcenin iyileşme sürecini uzatır ve diğer bölgelerde de sivilce oluşumuna neden olabilir.3
Nodüller
Kör sivilce, olarak adlandırılan nodüller bakterilerin kıl köküne sıkışıp kalmasıyla oluşur. Cilt dokusunun derinliklerinde sertleşir ve ağrılı bir yumru meydana getirir.3
Kistler
Daha büyük kıl köklerinin içine bakterilerin sıkışması ve irin dolu cilt lezyonları geliştirmesi sonucu kistler oluşur. Kistik akne olarak nitelendirilen bu durumda enfeksiyon cildin çok daha derinine yayılarak kalıcı bir yara izine neden olabilecek yumru meydana getirir.3
Sırttaki Sivilceler Nasıl Geçer?
Sırttaki sivilceler genellikle yaşam tarzında yapılabilecek birkaç değişiklikle tedavi edilebilir. Ayrıca evde uygulayabileceğiniz reçetesiz ilaçlarla sivilcelerden kurtulmak mümkündür. Sırttaki sivilcelerden kurtulmak için aşağıdaki yöntemleri deneyebilirsiniz:
Antrenmandan Sonra Duş Alın
Antrenmandan sonra ya da terlediğinizde, vücuttan atılan toksinler ve bakteriler sır sivilcelerine neden olabilir. Egzersiz sonrası mümkün olan en kısa sürede terli kıyafetleri çıkarıp duş alarak sivilce gelişimini engelleyebilirsiniz.4
Peeling Yapın
Cilt dokusunda biriken ölü hücreleri, fazla yağı ve kiri tamamen ortadan kaldırmak için salisilik asit içeren temizleyicilerle sırtınızı temizleyebilir ve peeling etkisi yaratarak gözeneklerin tıkanmasını önleyebilirsiniz.4
Bol Giysiler Giyin
Üzerinize yapışan ve sürtünmeye neden olan kıyafetler kiri ve teri hapsederek gözeneklerin tıkanmasına neden olabilir. Aynı zamanda sırttaki sivilceleri tahriş ederek yayılmasına ve semptomların kötüleşmesine yol açabilir. Özellikle antrenman sırasında cildin nefes almasını sağlayan ve sürtünmeyi azaltan bol giysiler tercih edebilirsiniz.4
Çay Ağacı Yağı Sürün
Çay ağacı yağı sırt bölgesinde sivilceye neden olan bakterileri yok ederek sivilce tedavisine destek olabilir. 4
Saçlarınızı Sırt Bölgenizden Uzak Tutun
Uzun saç, özellikle kirli olduğunda üzerindeki kir, yağ ve bakterileri sırt bölgesindeki cilt dokusuna bırakarak gözeneklerin tıkanmasına ve sivilcelenmeye neden olabilir. Saçlarınızın temizliğine özen gösterin ve saçlarınızı yukarda at kuyruğu ya da topuz yaparak sırtınıza değmesini önleyin. Buna ek olarak saçlarınızı yıkadıktan sonra kimyasal içeren krem ve şampuanı sırt bölgesinden de tamamen temizlediğinizden emin olum. Saç bakım ürünlerinde bulunan bazı kimyasallar gözeneklerin tıkanmasına neden olarak sivilcelere yol açabilir.4
Sivilce İlaçları Kullanın
Tüm bu yöntemleri kullandığınız halde sırttaki sivilcelerden kurtulmakta zorlanırsanız cilt hastalıkları uzmanı bir diğer deyişle bir dermatoloğa danışarak sırttaki sivilcelerin nedenine yönelik reçeteli ilaçlar kullanabilirsiniz. Ayrıca sırtta sivilce lekeleri için de dermatologdan yardım alabilirsiniz.4
Sırttaki sivilceler için genellikle aşağıdaki ilaç tedavileri önerilir:
- Doğrudan cilde uygulanan benzoil peroksit, retinoid ve antibiyotik içeren kremler,
- Ağızdan alınan antibiyotikler,
- Sivilce üzerine uygulanan lazer tedavisi, ışık terapisi ya da cilt katmanlarını derinlemesine temizleyen dermabrazyon tedavisi.5
Sırtta Sivilce Kimlerde Görülür?
Sırtta sivilce hemen her yaş grubunda ve cinsiyette görülebilir. Ancak ergenlerde ve yetişkin erkeklerde sırtta sivilce görülme riski daha yüksektir. Bayanlarda sırtta sivilce özellikle hormon değişikliklerinin yaşandığı gebelik döneminde daha çok çıkar. Buna ek olarak:
- Aşırı terleme hastalığına yakalananlarda yani hiperhidroz hastalarında,
- Kişisel hijyeni zayıf kişilerde,
- Egzersiz yapanlarda,
- Sırt çantası taşıyanlarda,
- Aşırı stres altındaki kişilerde,
- Ergenlik, gebelik, menopoz, regl dönemlerinde,
- Yağ içeriği yüksek cilt ve saç ürünleri kullananlarda,
- Sağlıksız beslenenlerde sivilce görülme riski daha yüksek olabilir.1 2 5
Sırtta Sivilce Hangi Vitamin Eksikliğinde Çıkar?
Sivilcelerle D vitamini eksikliği arasındaki ilişki hakkında yapılan çalışmalar, d vitamini eksikliğinin sivilcelere neden olabileceği yönündedir. D vitamini güneş ışınları yardımıyla cilt hücrelerinden sentezlenen ve yağda eriyen bir vitamindir. Cilt dokusunda sebum ve glikolik asit üretimi arttığında D vitamin sentezinde bir azalma söz konusu olabilir. Yapılan araştırmalar sivilce şikâyetine sahip kişilerin büyük bir çoğunluğunda D vitamini yetersizliği saptamıştır. D vitamini cilt hücrelerinden sebum üretiminin düzenlenmesine yardımcı olur. Aşırı sebum üretimini baskılayarak sivilce gelişimini engelleyebilir. Aynı zamanda bağışıklık sistemi fonksiyonlarını destekleyerek cilt enfeksiyonlarına yakalanma riskini azaltabilir ve cilt sağlığının korunmasına katkıda bulunabilir.6 7
Hangi Besinler Sırtta Sivilceye Yol Açar?
Sivilce oluşumu ve beslenme ile ilgili yapılan çalışmalar bazı besinlerin sırtta sivilce oluşumuna katkıda bulunduğu yönündedir. Şeker içeriği yüksek besinler tüketildiğinde kan şekerini ve dolayısıyla kandaki insülin seviyelerini yükseltir. Kandaki yüksek insülin, karaciğerde üretilen büyüme faktörü 1 hormonunun sentezini artırır. Büyüme hormonu, cilt hücrelerinin büyümesini teşvik ederek sebum üretimini artırır ve artan sebum gözenekleri tıkayarak sırt sivilceleri de dâhil olmak üzere vücutta sivilcelenmelere yol açabilir. Buna ek olarak inek sütündeki aminoasitler de büyüme hormonu sentezini artırabilir. Bu bilgiler ışığında sırtta sivilcelenmeye neden olabilecek besinler arasında şunlar yer alabilir:
- Gazlı içecekler, beyaz un içeriği yüksek hamur işleri, şekerlemeler, hazır meyve suları,
- Süt ve süt ürünleri,
- Çikolata,
- Patates kızartması, sosisli sandviç, hamburger, sucuk, salam gibi işlenmiş gıdalar,
- Whey proteini.2
Sırtta Sivilce Neyin Belirtisi Olabilir?
Sırtta büyük sivilce cilt gözeneklerinin yağ, kir ve ölü bakteriler nedeniyle tıkandığının belirtisidir. Vücut kıl köklerinde yer alan bezler aracılığıyla sebum üretir ve cildin kuru kalmasını önler. Kıl köklerinden üretilen sebum miktarı arttıkça gözeneklerin tıkanma oranı da artar ve buna bağlı olarak sivilce sayısında da artış gözlenir. Hem çocuklarda hem yetişkinlerde sırtta sivilce çıkması genetik bir yatkınlığın da habercisi olabilir. Aynı zamanda ergenlik döneminde androjen seviyelerindeki artış sivilceler neden olabilir. Adölesan çağına yakın zamanda çıkan sivilceler ergenlik dönemine atılan adımı işaret edebilir. Ayrıca hamilelik, menstruasyon, menopoz dönemlerinde yaşanan hormonal değişiklikler de sivilcelere neden olabilir. Bir başka deyişle sırttaki sivilcelerde artış hamilelik belirtisi ya da menopoz dönemine yaklaştığınızı haber verebilir. Sırttaki sivilceler polikistik over hastalığının belirtisi de olabilir. Kadın hormonlarında değişikliklere yol açan polikistik over önemli ve yaygın olarak görülen bir üreme sağlığı sorunudur.8
Not: Bu metin tüketicileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.
